یکی از کارگاههای که در هفته پژوهش 1401 برگزار گردید کارگاه زری اسکیپ: رویکردی مناسب برای منظر سازی کم نیاز به آب بود که با استقبال زیاد دانشجویان مهندسی فضای سبز به همراه بود. این کارگاه توسط مهندس پیمان گلچین برگزار گردید. بخشی از مطالب ارایه شده در ذیل آمده است.
زری اسکیپ: رویکردی مناسب برای منظر سازی کم نیاز به آب
در طی سال های اخیر در زمینه طراحی محیط و منظر و مدیریت آن با مصرف آب کم تحقیقاتی انجام شده که تمرکز آنها بر به کارگیری گیاهان با نیاز آبی پایین و یا گیاهان بومی و استفاده از روش های دیگر صرفه-جویی در آب بوده است. اصطلاحاتی که برای این مطالعات بهکاربرده شده عبارتاند از:
منظرسازی کم نیاز به آب (خشک منظرسازی) منظرسازی کم آب محور، منظرسازی با مصرف هوشمندانه آب، منظرسازی کم آب، منظرسازی بومی، منظرسازی طبیعی، منظرسازی مقاوم به خشکی و منظرسازی واحهای.
تمامی این منظرها هدف های واحدی مثل کاهش مصرف آب، کاهش زمان و هزینهی نگهداری و کاهش یا حذف استفاده از کودها و سموم شیمیایی را دنبال میکنند و اصول برنامه ریزی آنها یکسان است. در مناطقی مثل کشور ما که منابع آب درخطر قرار دارند و آب بهعنوان عامل محدودکننده هست کاهش مصرف آب در منظر مهمترین هدف طراحان و برنامه ریزان شهری است.
اصطلاح زری اسکیپ یک واژه یونانی و از ترکیب زروس به معنی خشک و کلمه منظر مشتق شده است. این کلمه برای اولین بار در سال 1981 زمانی به کار برده شد که سازمان آب دنور و انجمن پیمانکاران منظر کلرادو برای تدوین برنامه ای جهت استفاده از مشارکت عمومی بهمنظور افزایش بهره وری در مصرف آب منظر و فضای سبز، دور هم جمع شدند. آنها این واژه را بهعنوان علامت تجاری خود معرفی کردند. از زری اسکیپ برای معماری همه نوع باغ و فضای سبز، از جمله باغ ژاپنی، باغ ایرانی، باغ انگلیسی و… می توان استفاده کرد.برخی با شنیدن منظر سازی خشک یا همان زری اسکیپ فکر می کنند که فقط باید از گیاهی مانند کاکتوس استفاده کرد که این تفکر کاملا اشتباه است.
مزایای خشک منظرسازی
مزایای خشک منظرسازی را می توان در سه دسته اقتصادی، زیستمحیطی و زیباییشناختی جای داد. از مهمترین دلایل استفاده از خشک منظرسازی صرفهجویی در مصرف آب است. به طوریکه در صورت طراحی، اجرا و مدیریت صحیح مصرف آب در محیط باز به میزان 50% کاهش می یابد بدون آنکه به زیبایی و کیفیت فضایی منظر مربوطه لطمهای وارد گردد.
استفاده از گیاهان مقاوم و بومی یک منطقه، نه تنها بهطورکلی مصرف آب را کاهش میدهد، بلکه به دلیل مقاومت گیاه به آفات و امراض و خاکهای ضعیف منطقه، هزینههای ناشی از استفادهی کود شیمیایی و سموم مختلف نیز کاهش مییابد. علاوه بر این، گیاهان مقاومتر و بومی، برخلاف گیاهان حساس و غیربومی و نامناسب، نیاز کمتری به حذف، جابجایی و واکاری دارند.
از دید زیستمحیطی نیز خشک منظرها باعث تقویت سفره های آب زیرزمینی خواهند شد. این فضاها به علت انتخاب گیاهان مناسب به میزان کمتری از کودهای شیمیایی و حشرهکشها و آفتکشها نیاز خواهند داشت. درنتیجه این امر میزان ورود مواد سمی شیمیایی به خاک و درنتیجه ورود آنها به آبهای زیرزمینی از طریق رواناب کاهش می یابد.
سومین دیدگاه بررسی مزایای خشک منظر ازلحاظ زیبایی شناختی هست. به علت استفاده گیاهان بومی و به-کارگیری از گلهای رنگارنگ و گیاهان پوششی، در ترکیب با درختان و درختچههای زیبا و گونههای مقاوم چمن که مطابق با فرهنگ و محیط منطقه هستند باعث ایجاد منظرهای چشمنوازی میشوند که سبب احیای محیط شهری می شود. علاوه بر این طراحی، اجرا و نگهداری صحیح خشک منظرها این امکان را به مدیران مناطق شهری میدهد تا در طول دوره های خشکی و کمآبی طولانیمدت، فضای سبز نه تنها از بین نرود، بلکه با دریافت کمترین صدمه نسبت به فضاهای سبز ناسازگار با شرایط سخت، زیبایی آن فضاها بیشتر و مناظر جذاب تری نیز ایجاد شود