این شیوه­نامه در برگیرنده اهداف، تعاریف و مقررات آموزش الکترونیکی در دانشگاه سیستان و بلوچستان است و از نیمسال دوم سال تحصیلی 400-1399 (3992) به اجرا گذاشته می­شود. جامعه هدف این شیوه نامه تمام دروس ارائه شده در تمامی دوره­های تحصیلی دایر در دانشگاه سیستان و بلوچستان شامل دوره­های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می­باشد. شایان ذکراست به جز مواردی که به صراحت در این شیوه­نامه ذکر شده­اند سایر قوانین و مقررات مربوط به آموزش الکترونیکی، عیناً مشابه دوره­های آموزش حضوری خواهند بود.

بخش اول: اهداف و تعاریف

ماده 1) هدف

هدف از تدوین این شیوه­نامه، انتظام بخشی، هدایت و ساماندهی، ایجاد و حفظ وحدت رویه در فعالیت­های آموزش الکترونیکی مجموعه­های دانشگاه سیستان و بلوچستان و اجرای هماهنگ برنامه­های آموزشی است.

ماده 2) اختصارات و تعاریف

الف- آموزش الکترونیکی: آموزشی است که در بستر الکترونیک و با استفاده از محتوای الکترونیک انجام می­شود.

ب- محتوای الکترونیکی: فایل­هایی که توسط استادان با فرمت های مختلف از جمله اسلایدهای صداگذاری شده، محتوای صوتی، فیلم یا انیمیشن آموزشی به کمک برنامه­های ساخت و تولید محتوا و با رعایت استانداردهای آموزشی به منظور استفاده دانشجویان تولید می­شوند و در سامانه مدیریت آموزش الکترونیکی دانشگاه بارگذاری می­شوند.

ج- سامانه مدیریت آموزش الکترونیکی (Learning Management System, LMS): محیطی مبتنی بر وب که وظیفه ارائه محتواهای آموزشی را به صورت الکترونیکی برعهده دارد و تمامی فعالیت­های آموزشی اساتید و دانشجویان را ثبت، پیگیری و مدیریت می­نماید.

د- آموزش برخط (online): به عرضه محتوای الکترونیکی درس و برقراری ارتباط تعاملی زنده بین استاد و دانشجو همزمان با برگزاری کلاس در بستر آموزش الکترونیکی برخط گفته می­شود. این بستر در دانشگاه سیستان و بلوچستان با استفاده از نرم­افزار ادوبی کانکت (Adobe Connect) یا بیگ بلو باتن  (Big Blue Button) فراهم شده و در صفحه مربوط به کلیه دروس در LMS قابل دسترسی است.

ه- آموزش برون­خط (offline): به عرضه محتوای الکترونیکی درس و برقراری ارتباط تعاملی غیرزنده بین استاد و دانشجو در خارج از بستر آموزش الکترونیکی برخط گفته می­شود.

و- آموزش ترکیبی: در این روش، ابتدا محتوای درسی به صورت برون­خط در اختیار دانشجو قرار می­گیرد. سپس، کلاس درس برخط، براساس مجموعه فعالیت­هایی که استاد درس برای یادگیری موثر و ارزیابی مستمر تعریف می­نماید، مثل پرسش و پاسخ بین استاد و دانشجو یا گروه­های مختلف از دانشجوها، حل تمرین و مسأله، انجام یک پروژه کوچک یا مرور مطالب درس، تشکیل می­گردد.

ز- طرح درس: برنامه­ای برای یک سال یا یک نیم سال تحصیلی است که به صورت کلی یا جزئی تدوین می­شود و مبتنی بر آخرین مصوبات شورای عالی برنامه­ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای درس مورد نظر می­باشد. طرح درس الکترونیکی معمولا شامل اهداف مورد انتظار از برنامه درسی، خروجی­های فرایند یاددهی و یادگیری و فرصت­های استفاده از محتوای الکترونیکی در فرایند یاددهی و یادگیری است.

ح- حضور و غیاب: منظور بازه­های زمانی است که استاد و دانشجویان در LMS با هم به تعامل محتوای آموزشی می­پردازند.

ط- ارزشیابی آموزشی: به جریان ارزیابی از آموخته­ها و فعالیت­های دانشجویان درقالب آزمون­های مستمر، تکالیف و ارزشیابی­های طول ترم و پایانی گفته می­شود.

ی- کمیته آموزش الکترونیکی: کمیته­ای متشکل از معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه، مدیران آموزش دانشگاه، مدیر فناوری اطلاعات دانشگاه، رئیس مرکز آموزش­های الکترونیک دانشگاه و معاونین آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشکده­ها است.

ک- تقلب: ارائه هرگونه مستندات و مدارک از جانب استاد درس که تقلب علمی دانشجو را محرز کند، تقلب علمی در نظر گرفته می­شود. همچنین، ورود موازی دو یا چند دانشجو از سیستم های مختلف به سامانه آزمون با یک نام کاربری یا استفاده چندین نفر از یک آدرس اینترنتی از مصادیق تقلب محسوب می­شود. قوانین مربوط به تقلب توسط کمیته انضباطی به دانشجویان ابلاغ می­گردد.

بخش دوم: ضوابط و مقررات آموزشی

ماده 3) مرجع فعالیت­های آموزشی، اطلاعات و تصمیمات کمیته آموزش الکترونیکی و مبنای آموزش الکترونیکی دانشگاه سیستان و بلوچستان سامانه LMS است. استفاده از سایر ابزارهای برگزاری کلاس مانند شبکه­های اجتماعی یا پیام رسان ها برای برگزاری جلسات درس و ارائه محتوای آموزشی قابل قبول نمی­باشد. اگرچه پیشنهاد می شود به دلیل عدم حضور دانشجویان در دانشکده­ها، برای هر درس یک گروه در سیستم­های پیام­رسان صرفا برای اطلاع­رسانی و ارتباط با دانشجویان ایجاد گردد.

ماده 4) عضو هیات علمی / مدرس در حیطه آموزش الکترونیکی نیاز است که توانمندی­های زیر را کسب نماید:

الف- افزایش مهارت­های رایانه، تدریس، تولید محتوا و ارزشیابی در محیط آموزش الکترونیکی

ب- آشنایی کامل با LMS و کسب اطلاع از دستورالعمل­های دانشگاه در این خصوص

ج- آشنایی کامل با یکی از دو بستر آموزش الکترونیکی برخط Adobe Connect یا Big Blue Button

ماده 5) محتوای الکترونیکی دروس  بایستی جنبه­های دیداری و شنیداری را شامل شود و می­تواند به صورت انواع  ذیل باشد:

5. محتوای صوتی: فایل صوتی
5. محتوای اسلاید: فایل پاورپوینت یا فایل فلش
5. فیلم آموزشی: فایل ویدیویی
5. انیمیشن
6. محتوای چندرسانه ای یا تلفیقی: ترکیبی از موارد فوق که می­تواند به صورت چندرسانه­ای ارائه گردد.

ماده 6) روش تدریس الکترونیکی مورد قبول دانشگاه سیستان و بلوچستان، یکی از دو روش تدریس برخط یا ترکیبی است که استاد براساس ماهیت درس خود و موثر بودن آن در فرایند یادگیری دانشجو انتخاب می­نماید. در روش تدریس برخط، مطابق با کلاس­های حضوری، به ازای هر واحد درسی در هر هفته، 50 دقیقه کلاس برخط برگزار می شود. در روش ترکیبی، برای هر واحد درسی در هر هفته، نسبت محتوای ارائه شده به صورت برون­خط و برخط (جمعا معادل 50 دقیقه کلاس برخط)، با نظر استاد و با توجه به ماهیت درس، تعیین می­شود. ضروری است که حداقل یک سوم  تدریس ترکیبی در طول ترم به صورت برخط انجام شود.

ماده 7) محتوای الکترونیکی درس، بر اساس استانداردهای رایج و ماهیت درس به نحوی برنامه­ریزی و ارائه می­شود که سرفصل درس را در چارچوب تقویم آموزشی و برنامه زمان­بندی ارائه دروس در ترم تحصیلی پوشش دهد. کلاس­های جبرانی می­تواند با هماهنگی با دانشجویان در ساعاتی که از طرف مدیریت آموزش الکترونیکی دانشگاه کم ترافیک اعلام می­شود، انجام گردد.

ماده 8) آموزش کل محتوای دروس عملی یا بخشی از آن به تشخیص گروه آموزشی به صورت الکترونیکی امکان پذیر است.

ماده 9) فعالیت­ها و حضور دانشجو در کلاس برخط به صورت خودکار در LMS  ثبت می­گردد و مبنای حضور و غیاب دانشجو است. نحوه انجام حضور و غیاب در تدریس ترکیبی بنا به نظر استاد درس تعیین می­گردد. در روش تدریس برخط، عدم حضور دانشجو در بیش از سه شانزدهم کلاس­های برخط غیرمجاز است.  

ماده 10) ارزشیابی الکترونیکی دروس باید با ارائه تکالیف، پروژه، سمینار، تمرین، آزمون­های مستمر و آزمون پایانی صورت گیرد. از آنجا که آموزش الکترونیکی فعالیت محور می­باشد، ضروری است بیش از 50 درصد از نمره درس به فعالیت­های دانشجو در طول ترم اختصاص یابد. استفاده از آزمون­ شفاهی در کنار آزمون­های کتبی جهت ارزیابی دقیق­تر میزان یادگیری دانشجو توصیه می­شود. سوابق ارزیابی­های مستمر باید در LMS ثبت گردد و قابلیت مراجعه و بررسی مجدد را داشته باشد.

ماده 11) بررسی تخلف یا تقلب، براساس آیین­نامه کمیته انضباطی و شیوه نامه اجرایی آن و ارائه مستندات و مدارک کافی انجام می­شود. شورای انضباطی تنها مرجع رسیدگی به تخلفات دانشجویان می­باشد. در صورت محرز شدن تخلف دانشجو، از اساتید محترم درخواست می­شود از درج نمره برای دانشجو اجتناب نموده و نسبت به ثبت تقلب (شامل اطلاعات لازم و تعیین میزان انتفاع از تقلب) در صورتجلسه گروه آموزشی اقدام نموده و مراتب از طریق معاونت محترم آموزشی جهت رسیدگی در اختیار شورای انضباطی دانشگاه قرار گیرد.

ماده 12) درصورت اختلال و یا قطع ارتباط با LMS  در زمان آزمون و یا کلاس­های برخط، مطابق آخرین مقررات کمیته آموزش­ الکترونیک دانشگاه اقدام شود.

ماده 13) با توجه به عدم حضور فیزیکی دانشجو در دانشگاه، تعیین یک راه ارتباطی برای انتقال پیام­های بین دانشجو و استاد ضروری است. ایمیل اساتید، تالارهای گفتگو و پیام­رسان LMS، مراجع مورد تایید دانشگاه برای اطلاع­رسانی و یا پاسخگویی به درخواست­های دانشجویان می­باشند.

 ماده 14) ضروری است سرفصل درس، روش تدریس (ترکیبی یا برخط)، نحوه ارزیابی مستمر در طول ترم و راه ارتباط استاد با دانشجو، در ابتدای ترم تحصیلی توسط استاد درس در صفحه LMS مربوط به هر درس بارگذاری گردد.

ماده 15) با توجه به قابلیت LMS گروه­های آموزشی می توانند با رعایت ضوابط و مقررات وزارت علوم،‌ تحقیقات و فناوری نسبت به پذیرش دانشجوی ایرانی و غیرایرانی از خارج و برگزاری دوره­های مشترک و یا بین الملل با دانشگاه های غیر ایرانی اقدام نمایند.

ماده 16) حقوق معنوی و مادی تمامی محتوای الکترونیکی تولید شده در دروس، به صورت مشارکتی متعلق به دانشگاه سیستان و بلوچستان و عضو هیات علمی/ مدرس می­باشد.

ماده 17) مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه سیستان و بلوچستان متولی فراهم­سازی و پشتیبانی سخت­افزاری و نرم­افزاری از LMS دانشگاه است.

ماده 18) مرکز آموزش­های الکترونیک دانشگاه سیستان و بلوچستان متولی راهبری آموزش الکترونیکی دانشگاه است.

این شیوه­نامه، شامل 18 ماده و دو بخش 1) اهداف و تعاریف 2) ضوابط و مقررات آموزش الکترونیکی، در جلسه مورخ سه­شنبه ۱۴ بهمن  ۱۳۹۹ در شورای آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه سیستان و بلوچستان به تصویب رسید.